Zwartbier, doppelbock, donker pils Donkere bieren – onze gids!
Wanneer we het over donker bier hebben, bedoelen we heel vaak stout. Deze stijl is echter veel breder, en er zijn zelfs substijlen van stout die vaak worden vergeten. Donker bier heeft zoveel te bieden, denk maar aan Schwarzbier (zwart bier), dunkel lager, Bock, dopplebock en dunkel Weizen! Donkere bieren – onze gids!
Hoe krijgt bier zijn kleur?
Mout zorgt voor het grootste deel van de kleur in bier: hoe donkerder de mout die de brouwer gebruikt, hoe donkerder het bier.
De mout krijgt zijn kleur door de temperatuur en de duur van het drogen, het zogenaamde eesten. We kunnen het vergelijken met het roosteren van brood: hoe langer of hoe heter je dit doet, hoe donkerder het resultaat. Hetzelfde geldt voor mout, waarbij de mouter over een heel arsenaal aan technieken beschikt om specifieke eigenschappen aan het mout te geven, die allemaal van invloed zijn op het eindresultaat. De mogelijkheden zijn enorm: van licht geroosterde mout tot gekarameliseerde mout, tot zwarte mout die nog het meest aan een koffieboon doet denken.
Eerder kon je al lezen over herfstbier, nu gaan we verder in op donkere bieren!
Wat betekent de kleur van bier?
De kleur heeft gevolgen voor de smaak en de beleving van je bier, maar er zijn enkele uitzonderingen. Donkere bieren zijn koperkleurig tot donkerbruin van kleur. Aroma’s van de mout zijn vaak prominent aanwezig, in de vorm van karamel, gebrande noten of koffie, maar ook van bijvoorbeeld chocolade, rozijnen en krenten. Voor bieren van deze kleur is de door de brouwer gebruikte mout mix complexer dan voor de meeste lichte tot bleke bieren, omdat de kleur vanaf hier niet meer wordt bepaald door slechts één moutsoort. De mout rekening bestaat grotendeels uit lichte mouten (waarmee lichte bieren worden gebrouwen), aangevuld met donkere mouten die kleur en smaak geven.
EBC: wat betekent het?
De kleur van bier wordt aangeduid met EBC, wat staat voor European Brewery Convention en een maat is om de kleur van bier aan te duiden. Het punt waarop een bier donker wordt genoemd ligt bij 30 EBC. Dit is ongeveer het punt waarop de smaken die bij een donkere kleur horen – denk aan karamel, chocolade of koffie – een prominente rol gaan spelen en je ze echt duidelijker gaat waarnemen. Lees meer over biergetallen en cijfers.
Er zijn veel voorbeelden van brouwers die verschillende moutsoorten gebruiken om verschillende stijlen te creëren en veel landen hebben hun eigen traditionele stijlen die in deze bredere “donkere” categorie passen. Laten we eens kijken naar donkere bieren in Europa. Alle donkere bieren in deze gids worden aangegeven met EBC! – Donkere bieren – onze gids!
Donker Duits bier
Dunkel Weizen 20 – 50 EBC
Duitsland heeft een breed scala aan bierstijlen. Weizen komt oorspronkelijk uit Beieren en is een van de bekendere voorbeelden. Er is ook een minder bekende donkere versie: Dunkel Weizen. Net als de bleke versie wordt dit bier gebrouwen met ten minste 50% tarwemout. De karakteristieke aroma’s van banaan en kruidnagel worden aangevuld met smaken van donkere mout, zoals karamel en vers knapperig brood. Dit is precies wat u kunt proeven in Paulaner Dunkel Weizen.
Dunkel pils 30 – 34
Nog zo’n Beiers bier is de dunkel pils. Het zijn moutige bieren, met aroma’s van bruin brood en karamel met een vleugje chocolade. Het niet te hoge alcoholgehalte (rond 5%) maakt ze toegankelijk.
Schwarzbier 50 – 80 EBC
Schwarzbier daarentegen is afkomstig uit het oosten van Duitsland. Het is het donkerste van de Duitse donkere bieren, dat bijna zwart van kleur is met een bleek gekleurde schuimkraag. De hoparoma’s zijn over het algemeen zeer gering met een gemiddeld geroosterd moutkarakter.
Bock en doppelbock 40 – 60 EBC
Bock, oorspronkelijk afkomstig uit het Noord-Duitse stadje Einbeck, is in Beieren beroemd geworden. Traditioneel bockbier draait vooral om mout, wat uiteraard leidt tot een hoog moutkarakter met een vrij hoge moutzoetheid en duidelijke karamelsmaken. Doppelbock (dubbelbock) zijn de sterkere versies, zoals Weihenstephaner Korbinian, dat volmondig is, rijk met al die luxe smaken van gedroogd fruit en noten.
Donker bier United Kingdom
Brown ale 24-48 EBC
De klassieke Britse brown ale, waaruit vele bierstijlen zijn voortgekomen, is een stijl met een donkere amber- of bruine kleur. Ze hoeven niet per se heel ingewikkeld of zwaar van smaak te zijn. Newcastle Brown Ale, bijvoorbeeld, is zeer toegankelijk. Het heeft aroma’s van gebrande mout, hints van toast en tonen van karamel en noten. Een zachte en bescheiden bittere noot is te vinden in de afdronk.
Gerstewijn 22 – 72 EBC
Deze bierstijl is er in verschillende kleuren, maar de meeste zijn 30 EBC of meer. In het algemeen draait deze bierstijl om de gemoute gerst met een hoge moutige restzoetheid. Emelisse Barley Wine is een voorbeeld dat alles biedt wat je van deze sterke bierstijl mag verwachten.
Hoe donkerder de gerstewijn, hoe meer moutaroma’s het bier zal hebben, voornamelijk toffee en karamel, de donkerdere versie heeft ook wat chocolade. Geroosterde smaken komen soms voor, maar zijn vrij ongewoon en nooit overweldigend. Donkere bieren – onze gids!
Porter en stout: van 40 tot krankzinnige hoeveelheden
Twee bierstijlen die vaak over één kam worden geschoren. In zekere zin is dat logisch, ze zijn allemaal op zijn minst donkerbruin en hebben bijna altijd geroosterde smaken van toast en chocolade. Aan de andere kant is de diversiteit in deze donkere bieren enorm. Denk maar aan cream stouts, die vrij zoet zijn – de zoetheid komt van lactose – in vergelijking met zware Imperial Stouts, die vol en intens zijn, met een extreem rijke moutsmaak. Je hebt ook haverstouts, waarvan Fourpure Oatmeal Stout een mooi voorbeeld is. Het is haverachtig en toasty, maar met een goed uitgebalanceerde zoete en bittere smaak. Voor een stout is deze bijzonder fris van karakter.
Qua kleur begint het bij donkerbruin, dat is ongeveer 65 EBC. Vanaf ongeveer 80 EBC ziet het bier er zwart uit. Maar als je goed kijkt, zijn veel van deze bieren in feite heel donkerbruin. Als u een lamp tegen een glas Guinness houdt, zult u zien dat het bijna donkerrood van kleur is. Pas vanaf ongeveer 120 EBC wordt het bier ondoorzichtig zwart, dan heb je waarschijnlijk een imperial stout in handen, zoals De Molen Hemel & Aarde, een intens rokerig en turfachtig pikzwart bier met een EBC van 394.
Donker Belgisch bier
Dubbel 32 – 72 EBC
Deze bierstijl kan gezien worden als de donkere tegenhanger van Belgisch Blond. “Dubbel” betekent letterlijk dubbel. In deze Belgische bruine bieren speelt mout de hoofdrol, met smaken van karamel, gedroogd fruit, cacao en een moutige zoetheid. In veel gevallen wordt dit aangevuld met fruitige en kruidige tonen van de gist (banaan en kruidnagel). Dit smaakprofiel is terug te vinden in de Westmalle Dubbel, deze wordt gezien als het stijlicoon. In België is het gebruikelijk om kruiden toe te voegen, Affligem Dubbel is hier een goed voorbeeld van.
Belgisch-Vlaams Oud Bruin 30-50 EBC
Oud Bruin betekent letterlijk oud bruin. Het belangrijkste kenmerk van deze bierstijl is de lange gisting in grote houten vaten, wat betekent dat het bier behoorlijk zuur kan zijn. De kleur komt van de mout, waardoor gebrande smaken (cacao) kunnen voorkomen. De mout ondersteunt vooral de andere smaken van dit klassieke Belgische bier, waardoor het zijn typische zoetzure smaak krijgt. Liefmans Goudenband is een goed voorbeeld, dat een combinatie biedt van karamel, groene appel en rabarber met een toegevoegde houtsmaak van de vaten.
Tsjechisch donker lagerbier
Boheems donker lagerbier 30+ EBC
Stout is zeker niet het enige “zwarte” bier, het is alleen het meest verbreide. De Tsjechen zouden zich zeer beledigd voelen gezien hun lange traditie in het maken van donkere pilsbieren. Deze stijl lijkt sterk op het Duitse Schwarzbier. Het donker lagerbier van Krušovice is een 90 EBC zwart lagerbier, dat al meer dan 100 jaar in productie is. Vleugjes zoete karamel en milde bittere toetsen geven dit Tsjechische donkere bier een kenmerkend karakter en een bevredigende zuivere afdronk.
Over het algemeen is donker bier zeer heterogeen. Creatieve brouwers proberen soms de grenzen van stijlen op te rekken tot verrassende proporties. Black India pale ale is daar een goed voorbeeld van. Het verhaal gaat dat een comedy clubeigenaar een speciaal bier wilde om zijn club te openen. Hij vroeg om een IPA, met alle kenmerken die je ervan verwacht, maar dan zwart: Black IPA. Laat een IPA-liefhebber – zonder ernaar te kijken – Bevog Rudeen proeven uit een ondoorzichtig glas. De kans is groot dat ze het niet als een zwart bier herkennen!
Misschien ben je nu meer op de hoogte van de verschillende donkere bieren! Welke ga jij proeven?
BierPraat – Donkere bieren – onze gids!
